Opdracht 12: filmanalyse
Zanuck R., Brown, D. (Prod.) en Spielberg S. (Reg.). (1975). Jaws. Universal Studios.
Korte samenvatting plot
Martin Brody, een New Yorkse agent, verhuist naar de geboorteplaats van zijn vrouw. Amity Island is een eiland dat in de zomer overspoelt wordt door horde toeristen. Vele eilandbewoners zijn financieel afhankelijk van het toeristisch hoogseizoen. Wanneer rond het eiland een vrouw gedood wordt, vermoedelijk door een haai, doet de burgemeester er alles aan om de stranden open te houden en het probleem te verdoezelen. Als er echter meer doden vallen, wordt er toch overgegaan tot actie. Martin Brody gaat samen met zeebioloog Matt Hooper en de plaatselijke ruige visser Quint de zee op om de haai op te sporen en te vangen. Snel blijkt echter dat deze vis er eentje is met uitzonderlijke afmetingen. Martin Brody formuleert het zo: ‘We’re gonne need a bigger boat’. Na de haai opgejaagd te hebben, keert hij zich tegen Quints boot. Zijn boot lijkt echter niet goed bestand tegen de kracht van de haai, waarop Hooper zich laat neerdalen in een kooi om gif in de bek van de haai te schieten. In de spannende scène die daarop plaatsvindt wordt de kooi vernielt en wordt Quint naar binnen gewerkt door de haai. Uiteindelijk is het de hydrofobe Brody die er in zal slagen om de haai te doen ontploffen en Amity Island te verlossen van dit juk.
Is deze film eerder typisch of atypisch in het oeuvre van de regisseur?
Spielbergs werk is een erg gevarieerd oeuvre. Rode draad door zijn oeuvre zijn vooral zijn successen, Spielberg geldt al de succesvolste regisseur van de tweede helft van de 20ste eeuw.
De films van Spielberg zijn erg gevarieerd qua inhoud en uitwerking. Zijn oeuvre varieert van grootse spektakels tot persoonlijke verhalen, waarin emoties centraal staan. Je hebt enerzijds zijn grote blokbusters (Jaws, Jurassic Park, …) waar gebruik wordt gemaakt van bombastische elementen. Anderzijds heb je de een categorie met meer ingetogen films als Schindler’s List, E.T. the Exta-Terrestrial, …
Hoewel de verhaallijnen in Spielbergs erg uiteenlopend zijn, vinden we toch een aantal terugkerende elementen terug. Motieven die terugkeren zijn de afwezige vaderfiguur, iemand die iets buitengewoons ontdekt, het vertellen van standpunten van kinderen en/of het tonen van het geheel of gedeelte van het verhaal vanuit hun standpunt. Daarnaast speelt Spielberg graag met de emoties van de kijker, denk daarbij aan schrikmomenten tot momenten van ontroering.
Hoewel het verhaal in de film Jaws niet typerend is voor het oeuvre van Spielberg, is de uitwerking van de film dat wel. De film zit boordevol fantastische special effects die ervoor zorgden dat Spielberg zijn tijd erg vooruit was. Daarnaast zit het bombastische mee verweven in de film. Momenten van intense spanning die zorgvuldig opgebouwd worden. Een ander argument waarom de film typisch is voor Spielbergs oeuvre is de gebruikte muziek. De muziek is voor een groot deel verantwoordelijk voor de opgebouwde spanning in de film. Daarnaast is de muziek gecomponeerd door filmcomponist John Williams. Hij kan zowat beschouwd worden als de huiscomponist van Spielberg. Hij componeerde immers voor alle films van Spielberg op één na.
Hoe wordt er aandacht besteed aan de beeldcompositie?
Kikkerperspectief
Martin Brody wordt rond de 119ste minuut even in kikkerperspectief gefilmd. De boot waar hij op zit is zinkende. Er klinkt spannende muziek. Hij moet het hoogste punt van de boot bereiken (de mast). Vastberaden om de haai te doden klimt hij op de mast. Heel kort wanneer hij erop klimt wordt hij langs onder gefilmd. Op deze manier lijkt de mast groter dan hij in werkelijkheid is en is de uitdaging voor Brody dus des te groter.
Beschrijf de protagonist, antagonist, dramatisch doel en conflict in deze film
Protagonist
De protagonist in het verhaal is duidelijk Martin Brody. Tijdens de film zie je het hoofdpersonage duidelijk evolueren. Aanvankelijk is Martin Brody de Sheriff van een rustig eiland waar nooit iets gebeurd. Daardoor heb je de indruk dat hij ook niet serieus genomen wordt. Hij wordt door iedereen aangeklampt met de meest banale zaken (vb. kattenkwaad van kinderen).
Met de komst van de haai en het eerste slachtoffer zie je Martin Brody voor de eerste keer een andere rol op zich nemen. Hij besluit om de stranden af te sluiten. Nadat hij onder druk wordt gezet door de burgemeester, worden de stranden opnieuw geopend. Brody geeft hier de indruk over te komen als een kneusje dat zich door iedereen laat doen.
De echte kentering in het verhaal komt er voor het hoofdpersonage pas wanneer hij ingaat tegen de burgemeester en hem dwingt om de aanstelling van een haaienjager te ondertekenen. Dit is de start van een metamorfose van het hoofdpersonage. Waar Brody aanvankelijk angst heeft voor water besluit hij mee op de boot te stappen en is hij het die de haai zal doden terwijl hij op de mast van een zinkend schip hangt.
Antagonist
De witte haai is heel duidelijk de antagonist in het verhaal. Hij is de bron van alle ellende op Amity Island. Hij heeft ook een rechtstreekse impact op het hoofdpersonage. Brody voelt zich erg miserabel. Hij voelt zich verantwoordelijk en schuldig voor het leed dat sommige eilandbewoners is aangedaan door de haai.
Dramatisch doel
Het dramatisch doel dat heel erg naar voor komt in de film is uiteraard dat Brody de haai wil stoppen om zo zijn inwoners te beschermen. Een ander dramatisch doel dat daarmee gepaard gaat, is bijvoorbeeld het lage zelfbeeld van Brody. Hij wil meer betekenen voor de samenleving. Hij wil iets bereiken. Uiteraard is het stoppen van een haai die mensenlevens én de eilandeconomie bedreigt hiervoor een uiterst geschikte manier.
conflict
Brody wordt door een aantal zaken gehinderd om zijn doel te bereiken. Zo is er bijvoorbeeld de op geldbeluste burgemeester die de economie vooropstelt op mensenlevens en Brody verbiedt om in actie te schieten tegen de haai (extern conflict). Daarnaast wordt Brody ook gehinderd door zijn watervrees. Als je een haai wil aanpakken zal je nu eenmaal het water in moeten (intern conflict).
Welke camerabewegingen vielen je op?
Inzoomen
Het is gemeenteraad omtrent de haaienkwestie. Alle toehoorders zitten maar wat door elkaar te kletsen. Het is op dat moment dat (rond minuut 21) Quint met zijn nagels op het bord achteraan het lokaal krast. Vanaf dan zoomt de camera traag in van de ene kant van het lokaal naar de andere kant ervan. Dit beeld, het langzaam inzoomen van de camera over de schouders van de aanwezigen creëert een spannend sfeertje. Het creëert een beeld dat Quint er eigenlijk niet toe doet, maar wanneer hij zijn mond opentrekt iedereen verschrikt opkijkt. Het beeld wordt gecreëerd van de oude stoere zeebonk, die veel expertise heeft in haaien vangen, maar waar voor de rest eigenlijk niemand mee praat.
Point-of-viewshot
Nadat de haai Quint heeft opgegeten, verdwijnt hij onder water. Na enkele momenten komt hij terug boven. Wanneer de kijker hem opnieuw ziet, is dit via een point-of-viewshot. Heel het scherm wordt in genomen door de zee. in het midden zien we een puntje dat de rugvin van de haai voorstelt. We zien de haai vanuit het perspectief van Martin Brody die daarna vlug in actie schiet om de haai te vermoorden.
